حکایت گِل و دل در کارگاه پیر سفال فیروزه ایران - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، اهالی محله سرخاب و اصناف و کسبه همه او را می شناسند، کوچه پس کوچه های سرخاب قاپیسی را که رد می کنی به یک در کوچک می رسی، در گوشه بالایی سمت راست آن نوشته شده است: سفال و سرامیک، ظاهر این کارگاه شباهتی به تبریز امروز ندارد.

بیوک قابچی، استاد کار و هنرمند برجسته سفالگری است که راه پدر را ادامه داده و ضمن حفظ روش کار مختص خاندان قابچی در فراوری ظروف سفالی به چرخیدن چرخ اقتصاد چندین خانواده هم یاری نموده است.

وارد که شدم او مشغول آسیاب کردن خاک چینی است.

در میان شلوغی کارگاه، دو نیمکت چوبی پیدا نموده و جا را برای نشستن و آغاز گفت وگو باز می نماید:

سفالگری سه نسل در کارگاه قابچی

بیوک قابچی، فرزند مرحوم عباس قابچی، اکنون 68 سال سن دارد و پس از 38 سال کار در پالایشگاه و پس از فوت پدرش در این کارگاه آغاز به فعالیت نموده است، او در مورد قدمت کارگاه سفالگری قابچی به خبرنگاران می گوید: قدمت این ساختمان به بیش از 150 سال می رسد و حدود 70 سال است که خاندان قابچی در این محل، سفالگری می نمایند.

وی ادامه می دهد: پدر و عموی من سفالگری در این کارگاه را از سال 1327 بنا کردند و ما هم این هنر را از بچگی و از بزرگ ترهایمان یاد گرفتیم، با توجه به اینکه ما اصالتا اهل زنوز مرند هستیم، پدرم سفالگری را از هفت سالگی و در زنوز آغاز کرد و در سال 1327 به تبریز آمده و همان حرفه را در تبریز هم ادامه داد.

لعاب فیروزه ای قابچی در یونسکو ثبت شده است

وی می گوید: تمامی مراحل در این کارگاه دستی و سنتی انجام می گردد و لعاب فیروزه ای مورد استفاده برای ظروف سفالی نیز مختص کارگاه قابچی بوده و به وسیله میراث فرهنگی در یونسکو به ثبت رسیده است. در حال حاضر حدود 20 الی 25 نفر که بیشترشان نیز خانم هستند از محل اشتغال در این کارگاه درآمد دارند و فراوریات کارگاه را در خانه هایشان کنده کاری و برجسته کاری می نمایند و کار پس از آماده شدن در کوره قرار می گیرد.

ظروف سفالی جنبه دکوری و تزیینی پیدا نموده اند

قابچی با بیان اینکه ظروف سفالی جنبه دکوری و تزیینی پیدا نموده اند، اظهار می نماید: محصولات فراوریی این کارگاه شامل انواع و اقسام ظروف شامل فنجان، نعلبکی، بشقاب، صنایع دستی، گلدان و ... است، ظروف سفالی در گذشته حالت تزیینی نداشتند و در خانه ها استفاده می شدند، اما حدود 40 سال است که این ظروف جنبه دکوری پیدا نموده اند.

30 سال قبل حمایت های بیشتری از صنایع دستی می شد

وی با بیان اینکه 30 سال قبل حمایت های بیشتری از صنایع دستی می شد، می گوید: حدود 30 سال قبل که سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی تشکیل شد، مدیران کل این اداره در تبریز مدام به کارگاه قابچی سر می زدند و اکثر استانداران آذربایجان شرقی از کارگاه ما بازدید نموده اند و امضای همه شان پای لوح های تقدیر موجود است.

وی ادامه می دهد: حمایت ها با گذشت زمان کم و کم تر شد و به خصوص در طول پنج الی 10 سال اخیر از صنایع دستی حمایت مالی نشده است. پس از کوشش ها و دوندگی های زیاد بخشی از کارگاه قابچی به یاری میراث فرهنگی بازسازی شده است و کوشش می کنیم تا کارگاه را به همان شکل آجری سنتی اولیه اش برگردانیم.

وام اشتغال زایی به افراد 60 سال به بالا تعلق نمی گیرد!

هنرمند برجسته سفالگری می گوید: چند سال قبل دوندگی زیادی برای دریافت وام اشتغالزایی و کار آفرینی کردم که نهایتا گفتند وام به افراد 60 سال به بالا تعلق نمی گیرد.

گِل عالم دیگری دارد

وی بیان می نماید: از نظر من گل مانند بچه کوچکی است که برای بزرگ شدن و پرورش یافتن باید از او حمایت کنی، احساسی را که به هنگام سفالگری و پرورش گل دارم را نمی توانم با زبان بیان کنم و باید وارد بطن کار شد تا این احساس را درک کرد. واقعا گِل عالم دیگری دارد.

کوره قابچی نیز مختص این کارگاه است

وی با بیان اینکه کوره قابچی نیز مختص این کارگاه است، می گوید: کوره های برقی کوچک هستند، اما کوره های سنتی گنجایش حداقل 250 الی 300 ظرف را دارند، این کوره شش الی هفت طبقه دارد و مشابه آن فقط در موزه زنده سفال تبریز وجود دارد.

شاگردان پدر سفال فیروزه ایران در موزه سفال زنده تبریز مشغول به فعالیت هستند

قابچی ادامه می دهد: تعدادی از شاگردان پدرم در موزه زنده سفال واقع در خانه علوی مشغول به فعالیت هستند، چندین بار روش کار با کوره سنتی را به آن ها یاد دادم، اما نتوانستند تکنیکش را یاد بگیرند و الان از کوره برقی استفاده می نمایند، مشابه این کوره سنتی را در جای دیگری از آذربایجان ندیده ام.

وی اظهار می نماید: صنعت نیز تا حدودی به این رشته وارد شده است، اما تبدیل شدن سفالگری به هنر-صنعت احتیاجمند حمایت همه جانبه است، حمایت ها فعلا به اهدای جایزه و تجلیل از هنرجویان محدود شده و امیدواریم در آینده حمایت بیشتری ببینیم.

وی خاطرنشان می نماید: مدارس زیادی دانش آموزانشان را برای بازدید به این کارگاه می آورند و تعدادی از هنرجویان دانشگاه هنر نیز دوره کار آموزیشان را در اینجا سپری می نمایند. این رشته در درجه اول احتیاجمند کسانی است که به هنر علاقه داشته باشند.

هنرمند برجسته سفال اضافه می نماید: یکی از کارهای حمایتی از هنر سفالگری می تواند به این صورت باشد که چندین هنرجو تحت حمایت اداره کل میراث فرهنگی بیایند و تحت آموزش استادکار در این کارگاه قرار بگیرند؛ به این معنی که پرداخت بیمه و مزایا بر عهده میراث فرهنگی و آموزش بر عهده ما باشد، اگر میراث حمایت کند، من آماده انتقال تجربه سفالگری سه نسل به هنرجویان جوان هستم.

وی می گوید: اگر فردی این رشته را به درستی یاد بگیرد و حمایت کافی نیز در این زمینه باشد، می توان از محل این شغل، هم کسب درآمد کرد و هم اشتغالزایی که البته هدف عمده من توسعه هنر سفالگری است تا کسب درآمد.

سبک کاری سفال همدان با تبریز متفاوت است

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه سبک کاری سفال همدان با تبریز متفاوت است، می گوید: حیطه کاری همدان بسیار وسیع تر بوده و اکثر سفال های همدان قالبی هستند.

گِل مورد استفاده در کارگاه قابچی، خاک چینی است

هنرمند برجسته سفالگری با اشاره به اینکه گِل مورد استفاده در کارگاه قابچی، خاک چینی است، بیان می نماید: این گل، کائولن بوده و موطن اصلی آن زادگاه پدری ما یعنی زنوز مرند است، خاک چینی را از کوهی در اطراف زنوز که بخش زیادی از احتیاج کشور به خاک چینی را تامین می نماید، تهیه نموده و کلوخ را پس از جداسازی ناخالصی ها و رگه های به درد نخور، کوبیده و آسیاب می کنیم.

وی خاطرنشان می نماید: نقطه ذوب خاک چینی حدود 1700 درجه بوده و با توجه به اینکه نمی توان این درجه حرارت را در کوره تامین کرد، برای پایین آوردن نقطه ذوب به آن پودر شیشه افزوده می گردد، علاوه بر بهره مندی از علم، تجربه کاری نیز برای کسب این اطلاعات و تکنیک های خاص ضروری است.

گفت وگو از نسرین سوار خبرنگار خبرنگاران در آذربایجان شرقی

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا